თავდადებული ადამიანები დღესაც ძალიან სჭირდება ჩვენს მრავალჭირნახულ ქვეყანას. სამშობლოს წინაშე თავდადება მრავალმხრივ შეიძლება აისახოს და გამოიხატოს, ის არ არის ცალმხრივი. ფაქტია ისიც, რომ ჩვენი ხანგრძლივი ისტორიის მანძილზე განსაკუთრებული წვლილი ჩვენი სამშობლოს წინსვლაში სწორედ იმ პიროვნებებს შეჰქონდათ, ვინც საკუთარ კეთილდღეობას ზვარაკად (შე)სწირავდა საქართველოს დიდებას, – ამის შესახებ ფოთისა და ხობის მიტროპოლიტმა, მაღალყოვლადუსამღვდელოესმა გრიგოლმა ცოტნეობის დღესასწაულზე განაცხადა.
“დღეს ცოტნეობაა! ჩვენ ვდღესასწაულობთ სამშობლოსთვის თავდადებული და ყოველთა ქართველთა სათაყვანებელი მამულიშვილის, ცოტნე აღმსარებელის ხსენებას.
გილოცავთ დღესასწაულს!
ცოტნე დადიანის მიერ საქმით გამჟღავნებული მოყვასისადმი სიყვარული და მამულისთვის თავდადება, სამაგალითოა ყოველთა ქართველთათვის და სწორედ ამან აღამაღლა იგი წმიდანის ხარისხში და მიუხედავად იმისა, რომ მისი ღვაწლი XIII საუკუნით თარიღდება, იგი დღესაც ჩვენი თანამედროვეა, მის ღვაწლს დრო-ჟამი ვერაფერს დააკლებს; მეტიც, სულ უფრო მეტ აქტუალობას შესძენს, მით უფრო ჩვენს მეტისმეტად რთულ საუკუნეში!
წმიდა ცოტნე აღმსარებელი ცხოვრობდა XIII საუკუნეში. წმიდა მეფე თამარის გარდაცვალებიდან არ იყო დიდი დრო გასული, რომ საქართველოს შემოესია იმჟამად უმძლავრესი მტერი, მონღოლთა მრავალრიცხოვანი ლაშქარი. სამშობლოს დამოუკიდებლობას, თავისუფლებას, თავგანწირულნი იცავდნენ ჩვენნი წინაპარნი, მაგრამ მტრის სიმრავლემ სძლია და ქვეყანას ყმობის უღელი დაადგეს.
მტერი ცდილობდა ყველა საშუალებით ხელი შეეშალა ქართველთა ერთობისთვის, დაებეჩავებინა და დაეუძლურებინა, წელში გაეტეხა თავისუფლების მოყვარე ერი. დამპყრობელი აქტიურად ცდილობდა მტრობა ჩამოეგდოთ თავადებს შორის, თესავდა შუღლს ამერ-იმერში; მოსახლეობა კი სულს ღაფავდა უმძიმესი გადასახადების ქვეშ. ამ ვითარებაში შეიკრიბნენ ქართველი თავადები ახალციხის მახლობლად, იმსჯელეს და გადაწყვიტეს გაერთიანებული ძალით განედევნათ მტერი საქართველოდან.
დამპყრობელმა შეიტყო შეთქმულთა მოსალოდნელი შეკრების შესახებ, დაატყვევა და გააშიშვლა ისინი, სხეულზე თაფლი აცხო და მცხუნვარე მზის ქვეშ დაყარა იმ იმედით, რომ გატყდებოდნენ და შეინანებდნენ, მაგრამ მოვლენები სხვაგვარად განვითარდა; გავიდა მრავალი დღე და ქართველთა სიმტკიცე არ შერყეულა; ცოტნე დადიანმა, რომელიც დათქმულ დროს გამოცხადდა შეთანხმებულ ადგილას, შეიტყო რა ძმათა დატყვევების ამბავი, ანისში ჩავიდა და ნებაყოფლობით გაიზიარა თანამოძმეთა ხვედრი; მისმა გმირულმა საქციელმა მონღოლთა ნოინი აღაფრთოვანა, რამეთუ მან იხილა ის, რაც მანამდე არსად ეხილა და მიიღო გადაწყვეტილება დატყვევებულები გაეთავისუფლებინა.
ცოტნე დადიანი საქართველოს ისტორიაში შევიდა როგორც თანამოძმეთათვის თავდადების სიმბოლო; თავდადება, თავგანწირვა, საკუთარი თავის მსხვერპლად მიტანა არის ის თვისება, რომელიც ცოტნეს ღვაწლს ყველაზე მეტად გამოარჩევს. „უფროჲსი ამისსა სიყუარული არავის აქუს, რაჲთა სული თჳსი დადვას მეგობართა თჳსთათჳს“ (ინ.15,13). მაცხოვრის ეს სწავლება გახდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მიერ ცოტნე დადიანის წმიდანად აღიარების საფუძველი, თუმც კი ის საუკუნეთა განმავლობაში ქართველი ერის მიერ იყო აღიარებული ეროვნულ გმირად”, – განაცხადა მეუფე გრიგოლმა.
