"მსოფლიო აგებს კორონავირუსთან ომში, რადგან აპოლიტიკური გადაწყვეტილებები არ მიიღება"

"მსოფლიო აგებს კორონავირუსთან ომში, რადგან აპოლიტიკური გადაწყვეტილებები არ მიიღება"

კიევი: ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, პანდემიის გამოცხადების შემდეგ მსოფლიოში კორონავირუსული ინფექციის 53 მილიონზე მეტი შემთხვევა გამოვლინდა. ინფიცირების შემთხვევები და მისგან გამოწვეული სიკვდილიანობაც ყოველდღიურად იზრდება.

 

გაერო-ს გენერალური მდივნის მრჩეველი ჯანდაცვის საკითხებში გიორგი ფხაკაძე Front News-თან ინტერვიუში კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინების ეფექტურობაზე ისაუბრა და მსოფლიოში ”კორონავირუსის ომის” დასრულების ”რეცეპტი” დაასახელა.

 

- კორონავირუსის პანდემიასთან დაკავშირებით სიტუაცია მსოფლიოში უარესდება. უკრაინაში ყოველდღიურად 10 ათასზე მეტი ახალი ინფიცირების შემთხვევა ფიქსირდება. როგორ აფასებთ კორონავირუსთან დაკავშირებულ ვითარებას უკრაინაში?

 

- დავიწყოთ იმით, რომ როდესაც რომელიმე ქვეყანას ვაფასებთ, უნდა ვიცოდეთ ეს ქვეყანა. ძალიან გამიმართლა, მქონდა შესაძლებლობა უფრო დეტალური ინფორმაცია მქონოდა უკრაინის შესახებ. 2020 წლის აპრილიდან უკრაინის ეროვნული კვლევითი ფონდის ექსპერტი ვარ. ეს ფონდი მხარს უჭერს უკრაინის სხვადასხვა კვლევით პროექტებს. მე მქონდა შესაძლებლობა დიდი რაოდენობით პროექტებს გავცნობოდი, რომლებიც წარმოდგენილი იყო ამ ფონდში, კონკრეტულად კორონავირუსთან დაკავშირებით და კონკრეტულად გეტყვით: სიტუაცია არა მხოლოდ უკრაინაში, არამედ მთელ მსოფლიოში რთულია, სამწუხაროდ, ჩვენ სრულად ვერ გავთვალეთ ამ ვირუსის სირთულე.

 

- რამდენად სერიოზულია?

 

- ყველა იმდენად დარწმუნებული იყო, რომ ყველაფერი კარგად იქნებოდა და გრიპივით გაივლიდა. ყველა იმ ქვეყანამ, რომლებიც ამ პრობლემას ძალიან მარტივად უყურებდნენ, ორ-სამჯერ მეტის გადახდა მოუწია. გამონაკლისი არც უკრაინაა. უკრაინა სინამდვილეში იცავს ტიპურ ევროპულ "გრაფიკს" და აქ უკრაინის მიმართ რამდენიმე კითხვა გვაქვს.

 

პირველი -  ჩვენ ყველგან გვაქვს პრობლემები კორონავირუსთან, სადაც პრობლემაა ჯანდაცვის სისტემაში, სადაც ეპიდემიოლოგიური კომპონენტი და პირველადი ჯანდაცვა სუსტი რგოლია. სუსტი რგოლი ასევე არის ის ადგილი, სადაც საჭიროა ძალიან მკაფიო და სწრაფი გადაწყვეტილებების მიღება. სამწუხაროდ, უკრაინა, ისევე როგორც ევროპის სხვა ქვეყნები, აჭიანურებს გადაწყვეტილების მიღებას. ეს ყველაფერი იმითაა განპირობებული, რომ უკრაინას აქვს საბჭოთა ჯანდაცვის სისტემა, სადაც გადაწყვეტილებები ძალიან სწრაფად არ მიიღება. ეს ეპიდემია ზუსტად იქ შემოდის, სადაც ჩვენ ვუშვებთ შეცდომებს. უკრაინაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემაა ბიუროკრატია, პოლიტიკა და ეკონომიკა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ეს პირველად არ ხდება. გავიხსენოთ რა მოხდა, როდესაც ჭირის დროს, გემი ჭირით დაავადებულებით ჩავიდა მარსელის პორტში მე-14 საუკუნეში. Დდა რა მოხდა? ყველამ იცოდა, რომ ჭირით ინფიცირებულები იყვნენ და არ უნდა შეეშვათ, მაგრამ გემის მეპატრონეებმა ქრთამი მიიღეს, რომ ხალხი გემზე დარჩენილიყო და საქონელი გაყიდულიყო. როდესაც გემი ტვირთის დასაცლელად შეუშვეს, ჭირიც დაიწყო. შესაბამისად, ჭირის მიზეზი პრობლემის საერთო გაუგებრობა და შეუფასებლობა გახდა. მაგრამ აქ ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ ბიზნესმა რეალურად აიძულა ხელისუფლება სხვაგვარად გაეკეთებინა. მე -14 საუკუნის შემდეგ ჩვენ არაფერი გვისწავლია. ახლა XXI საუკუნეა და იგივე შეცდომას ვიმეორებთ.

 

- პრაქტიკულად ყველა ქვეყანაში ინფექციის მეორე ტალღაა. პირველი ტალღა არ იყო საკმარისი იმისთვის, რომ შეცდომები აღარ განმეორებულიყო?

 

- საქმე იმაშია, რომ ბიზნესი თავის საქმეს აკეთებს და ბიზნესი ყოველთვის ახლოს იყურება, ეს ეხება არა მხოლოდ მცირე ბიზნეს, არამედ მსხვილსაც. ერთ კონკრეტულ საკითხს გეტყვით. ქვეყნები აჭიანურებენ სრულ ჩაკეტვას, რას ვაკეთებთ? ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება ქვეყნის აუცილებელი სრული ჩაკეტვაა, რაც უფრო მალე დაიკეტება ქვეყანა, მით უფრო მალე აღდგება. რაც მეტად გაჭიანურდება, მით მეტი პრობლემა იქნება. ეს გახდება ბევრი გარდაცვალების მიზეზი და ამ მდგომარეობიდან გამოსვლა კიდევ უფრო მძიმე იქნება როგორც ჯანდაცვის, ასევე ეკონომიკური თვალსაზრისით. საკითხი ასე დგას: თუ ქვეყანას უფრო სწრაფად დახურავ - შეწყვეტ ვირუსის გადაცემას, ვირუსი ეცემა, სიკვდილიანობა არ გაქვს. ყველაზე მნიშვნელოვანი უარყოფითი გავლენა ეკონომიკაზე (ქვეყნის დახურვაზე უარის თქმის შემთხვევაში - რედ.) - არის გაურკვევლობა და სიკვდილიანობა. არ ვიცით რა მოხდება ხვალ. ბიზნესი ვერ იზრდება, თუ მას არ აქვს გარკვეული რეალობა. მეორეს მხრივ. თუ ქვეყანაში მაღალია სიკვდილიანობა, მაშინ, სამწუხაროდ, ეპიდემიის დასრულების შემდეგ და იმედი მაქვს, რომ ზაფხულისთვის დავძლევთ, რა მოხდება? თუ მაღალია სიკვდილიანობა, ეს ფსიქოლოგიურად ახდენს ზეწოლას ადამიანებზე, ინვესტირების შიში აქვთ, ამ მხრივ მათი ხედვა იცვლება. რა თქმა უნდა, ქვეყნის სრული დახურვა რთულია, მაგრამ ამ სიტუაციიდან გამოსვლა ბევრად უფრო სწრაფად მოხდება. შემდეგ ქვეყნის მშპ გაცილებით სწრაფად იზრდება, ჯანდაცვა და ეკონომიკაც უფრო სწრაფად ვითარდება. აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს, მათ შორის უკრაინასა და საქართველოსაც იგივე პრობლემა აქვთ. ქვეყნების ნაწილობრივი დახურვა ეკონომიკისა და დემოკრატიის სრულ კოლაფსამდე მიგვიყვანს.

 

- როგორ აფასებთ კორონავირუსის რუსულ ვაქცინას? ბევრ ქვეყანაში უკვე მიმდინარეობს მოლაპარაკებები ამ ვაქცინის შეძენაზე. ეს არ არის მხოლოდ ლათინური ამერიკა, თუმცა ეს მილიონობით ადამიანია. საუბარია განვითარებულ ქვეყნებზე, კერძოდ ისრაელზე, რომელიც უკვე ოფიციალურ მოლაპარაკებებს აწარმოებს რუსული ვაქცინის შესაძენად.

 

- მე ვიცი ვაქცინაციის ყველა დეტალი. ადამიანები, რომლებიც ვაქცინაზე საუბრობენ, ფლობენ გარკვეულ ინფორმაციას. მე მაქვს ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ მზადდება ვაქცინა, როგორ ხდება მისი გადატანა და  დაფინანსება. ძალიან მოხარული ვარ, რომ უკრაინის მთავრობამ მიიღო ძალიან სწორი გადაწყვეტილება და არ ყიდულობს რუსულ ვაქცინს.

 

- რატომ? რა არის ამის მიზეზი?

 

- ჩვენ არ გვაქვს არცერთი დამოუკიდებელი დოკუმენტი, რომელიც დაადასტურებს ამ ვაქცინის უსაფრთხოებას და ეფექტურობას. რუსულ ვაქცინას ჯერ ტესტირების მესამე ეტაპიც არ გაუვლია. ჯერ არც ის ვიცით რა ეფექტს იწვევს ეს ვაქცინა. მე ვაქცინაციის ყველაზე დიდი მომხრე ვარ, მაგრამ ის უნდა იყოს უსაფრთხო და ეფექტური, ეს არის ყველაზე მთავარი. იგივე ინსტიტუტი, რომელმაც რუსული ვაქცინა გააკეთა, ამბობდა, რომ შექმნა ვაქცინა ებოლას წინააღმდეგ, გინახავთ ეს ვაქცინა? რუსულ წამალს არ აქვს დამოუკიდებელი ექსპერტიზა პრეპერატის გამოცდის შესახებ, როდესაც ყველაფერი დახურულია და ღია ინფორმაციას ვერ ვიღებთ, კითხვაც ბევრი ჩნდება. 

 

- კომპანია Pfizer-ის ვაქცინამ 95%-იანი ეფექტურობა აჩვენა? ის რამდენად სანდოა?

 

- Pfizer-ის ვაქცინაზე იგივე სურათი. მათ განაცხადეს, რომ შეიძლება ჰქონდეთ 95%-იანი ეფექტი,  მაგრამ მაპატიეთ. როდესაც ამ ვაქცინის ტექნიკურ ინფორმაციას დავაკვირდი… ჩემთვის ეს უფრო ფინანსურ თაღლითობას ჰგავს. მათ მხოლოდ საფონდო ბირჟაზე დღეში 82 მილიარდი დოლარი გამოიმუშავეს, რადგან მათი აქციების ფასი გაიზარდა. მათ რეალურად გაყიდეს თითქმის ყველა ძირითადი აქციები მაღალ ფასებში. ეს რაღაცას ნიშნავს. თუ ასეთი კარგი კომპანია ხარ, რატომ ყიდი აქციებს? ვაქცინა Pfizer- ისგან პრაქტიკულად იგივეა, რაც რუსული ვაქცინა. როდესაც ამ ვაქცინის ტექნიკური პარამეტრები წავიკითხე, უფრო მეტი კითხვა გამიჩნდა, ვიდრე პასუხები. ამ ვაქცინის შესახებ ინფორმაცია არ გვაქვს არცერთი დამოუკიდებელი წყაროდან. წყაროა მხოლოდ Pfizer-ი. ყველაზე საინტერესო კი ის არის, რომ Pfizer გვაწვდის ინფორმაციას მისი ვაქცინის შესახებ, რომელიც მას მიაწოდა მათ მიერ გადახდილმა კომპანიამ. კომპანია, რომელიც აფასებს Pfizer-ის ვაქცინას, არ გვაწვდის ინფორმაციას იმ ადამიანების ასაკის შესახებ, ვისზეც გამოიცადა. ყველაფერი ძალიან ზოგადია. მასში ნათქვამია, რომ 194 ადამიანი დაინფიცირდა კორონავირუსით ამ ვაქცინის შემოწმების შემდეგ. მაგრამ ჩვენ არ ვიცით, რა მდგომარეობაში იმყოფებოდნენ ეს ადამიანები, როგორ გადაიტანეს ინფექცია. ჩვენ ეს არ ვიცით. მასში ნათლად არის ნათქვამი, რომ ვაქცინის ყველა გვერდითი ეფექტის ცოდნისთვის, აუცილებელია კიდევ ორწლიანი კვლევა.

 

და რატომ ვარ ასე კრიტიკულად განწყობილი ყველა ამ კომპანიის მიმართ. ვაქცინა უნდა იყოს 100%-ით უსაფრთხო. ეს უნდა იყოს 70-80%-ით ეფექტური. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი? თუ ვაქცინა არ არის უსაფრთხო და ეფექტური, ამან შეიძლება გავლენა მოახდინოს ჩვენს ვაქცინებზე. ხალხს შეეშინდება შვილების აცრა უკვე არსებული ჩვეულებრივი ვაქცინით. და მთელ მსოფლიოში გვაქვს ეს პრობლემა, რომ ბავშვების ნორმალური ვაქცინაცია უკვე შეჩერებულია სხვადასხვა მიზეზების გამო.

 

-  არსებობს რაიმე იმედი? როგორია ეფექტური, საიმედო და უსაფრთხო ვაქცინის პერსპექტივები?

 

-  სამწუხაროდ, ვაქცინის პერსპექტივა ძალიან ცუდია. ოცი წლის წინ სერიოზულად ლაპარაკობდნენ იმაზე, რომ შიდსის ვაქცინა შეიქმნებოდა ორ წელიწადში. გვაქვს შიდსის ვაქცინა? ერთი ინფექციის ვაქცინა 1 მილიარდიდან 3 მილიარდ დოლარმდე ღირს. ერთი ვაქცინის შექმნის მინიმალური დროა 2-დან 5 წლამდე. და თუ 100 ვაქცინაში ჩადებთ ინვესტიციას, მაშინ მხოლოდ 6 ვაქცინა იმუშავებს. აქ არის პრობლემა. აივ ვაქცინის ტესტირება რამდენიმე წლის წინ მოხდა. და რა მოიტანა? რამდენიმე ადამიანი გარდაიცვალა. რადგან მათ სურდათ სწრაფად-სწრაფად-სწრაფად. ვშიშობ, რომ ამის გამო ვაქცინის თვალსაზრისით 10 წლით უკან დავბრუნდებით. ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ ექიმებმა შეასრულონ თავიანთი სამუშაო, ხოლო ექსპერტებმა და მეცნიერებმა - თავიანთი. მთავარია, რომ მათზე არანაირი ზეწოლა არ განხორციელდეს პოლიტიკოსებისა და ბიზნესმენების მხრიდან. 

 

მსოფლიოში უკვე მრავალი ვაქცინაა ლაბორატორიებში, მაგრამ მათ გამოყენებას ვერ შევძლებთ, რადგან ამ ვაქცინების მასობრივი განაწილება შეუძლებელია. შეუძლებელია ტრანსპორტირების სირთულის გამო, რადგან მათი მიტანა მოსახლეობამდე თითქმის შეუძლებელია.

 

- ცოტა უკან რომ დავბრუნდეთ: ჩვენ მოვისმინეთ სხვადასხვა თეორია კორონავირუსის წარმოშობის შესახებ. თქვენ რას ფიქრობთ ამის შესახებ?

 

- ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ოფიციალური ვერსიაა, რომ კორონავირუსი ცხოველური წარმოშობისაა. რამდენიმე კვირის წინ ფრანგულ ჟურნალში გამოქვეყნებული სტატია წავიკითხე. ეს მოგვითხრობს, თუ როგორ დაარღვიეს მეცნიერებმა ამ ვირუსის გენეტიკური საფუძველი, მათ აღმოაჩინეს ერთი ნაწილაკი არა ცხოველური წარმოშობის, არამედ ხელოვნური. როდესაც მათ გახსნეს ეს ჯაჭვი, მიადგნენ რუსულ ლაბორატორიას, რომელიც ციმბირში მდებარეობს. რა თქმა უნდა, არსებობს ყველანაირი თეორია. მაგრამ ამ მომენტში მხოლოდ ერთი დოკუმენტი არსებობს. თუ 2-3 დოკუმენტი გამოჩნდება, ოფიციალურად ვისაუბრებ ამაზე. ჩართეთ რუსული ტელეარხები და ნახეთ რა მოხდა რუსეთში ორი წლის წინ. ამ ლაბორატორიის ბოლოა სართულზე დიდი აფეთქება მოხდა, რასაც იმავე რეგიონში გრიპის აფეთქება მოჰყვა. დასკვნების გაკეთება არ შემიძლია, რადგან მხოლოდ ერთი დამამტკიცებელი დოკუმენტი არსებობს. ჯერჯერობით, მე ვრჩები ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ვერსიაზე. ჩვენ უფრო კარგად უნდა დავაკვირდეთ. როდესაც პანდემიის მთელი სიტუაცია მოგვარდება, მეტი დრო და რესურსი გვექნება იმის სანახავად, თუ საიდან გაჩნდა.

 

- პანდემიის დროს მთელი მსოფლიო მოიცვა პროტესტმა. ადამიანები გამოდიან ქუჩებში, მაგრამ არ ფიქრობენ შედეგებზე. განვიხილოთ დღევანდელი პროტესტი საქართველოში ჯანდაცვის სისტემის თვალსაზრისით. რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს ხელისუფლებას ასეთ მიტინგებზე პანდემიასთან ბრძოლის პირობებში?

 

- ეს ძალიან რთული საკითხია. ერთი მხრივ, მე, როგორც მოქალაქე, ვფიქრობ, რომ დემოკრატია ძალიან მნიშვნელოვანია. მეორეს მხრივ, მოდით, დავარქვათ ყველაფერს თავის სახელი: ჩვენ ახლა მესამე მსოფლიო ომში ვართ, ბიოლოგიური ომია. როცა იცი ვინ არის შენი მტერი და მტერი პატარა ვირუსია, რომელსაც მხოლოდ ერთი ინტერესი აქვს - იპოვოს ადამიანი და გამრავლდეს. აქ ჩვენს წინაშე დგას კითხვა: "და რა უნდა გავაკეთოთ?" ერთადერთი, რისი გაკეთებაც შეგვიძლია, არის ის, რომ უნდა შევეწინააღმდეგოთ ვირუსის გავრცელებას. ნახეთ რა გააკეთა ავსტრალიამ, რა გააკეთა ახალმა ზელანდიამ. ეს იმის მაგალითები, რომ მისი დამარცხება შეიძლება. აქ უკვე ისმება კითხვა: "დემოკრატია თუ ხალხის ჯანმრთელობა?" აქ ყველა ქვეყანა იღებს თავის გადაწყვეტილებას.

 

მე ვთვლი, რომ ჯანდაცვის სისტემები ყველა ქვეყანაში უნდა იყოს დამოუკიდებელი და აპოლიტიკური. ეს არის ის, სადაც ჩვენ წააგებთ ომს, რადგან არ შეგვიძლია მივიღოთ აპოლიტიკური გადაწყვეტილება. ყველამ ვიცით, რომ ვირუსმა არ იცის პოლიტიკა, ვირუსი მოგზაურობს პასპორტის გარეშე, ვიზების გარეშე და მას არ აინტერესებს თქვენი პოლიტიკური ან რასობრივი კუთვნილება. რაც უფრო დიდხანს მივიღებთ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს ჯანდაცვის სისტემაში, მით უფრო მეტ ადამიანს დავკარგავთ.

 

რა არის დემოკრატია? დემოკრატია არ არის მხოლოდ სიტყვისა და არჩევანის თავისუფლება. დემოკრატია არის სახელმწიფოს უფლება, ყველაფერი გააკეთოს მოსახლეობის უსაფრთხოების შესანარჩუნებლად. ესეც მართალია. მე არ ვარ წინააღმდეგი დემონსტრაციების, მაგრამ ისინი ეფექტური უნდა იყოს. დაიცავით მანძილი ორი მეტრით, ატარეთ პირბადეები და გააკეთეთ ის, რაც გსურთ, უპრობლემოდ. დაივიწყეთ ახლა პოლიტიკა. რამდენიმე დღის წინ იყო ფეხბურთი. შეიკრიბნენ, ეხუტებოდნენ, კოცნიდნენ ერთმანეთს... რა არის ეს? რა განსხვავებაა დემონსტრანტებს, გულშემატკივრებს ან იმ ხალხს შორის, ვისაც ეკლესიაში სიარული სურს? ჩაკეტეთ ქვეყანა, ჩაკეტეთ 24 დღის განმავლობაში +1 კვირა. პიკი დაეცემა, სიკვდილიანობა შემცირდება და  დაიწყებთ თქვენი ეკონომიკის აღდგენას. ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის განადგურების გარდა, კორონავირუსის გარდა ადამიანები სხვა დაავადებებისგანაც იღუპებიან. ეს ის ხალხია, ვინც ახლა ექიმთან მისვლას ვერ ახერხებს, მცირე პრობლემა, რომ ყველა საავადმყოფო გადატვირთულია, სასიკვდილო პრობლემად იქცა. ამის გამო ადამიანები იღუპებიან. აქ არის კიდევ ერთი საკითხი, რომელზეც ჩემს კოლეგებს არ მოსწონთ საუბარი. ბევრი ფიქრობს, რომ ავად გახდომის შემდეგ იმუნიტეტი გაუჩნდება და აღარ დაავადდება, მაგრამ ეს ასე არ არის, რადგან იმუნიტეტი მხოლოდ ხუთი თვეა. ხალხო, გაიღვიძეთ! ვნახოთ, რა ემართებათ ადამიანს ამის შემდეგ, ძალიან სერიოზული რამ ხდება. ეს არამარტო ხველის სინდრომად შეიძლება დარჩეს, არამედ ამან შეიძლება გამოიწვიოს გულსისხლძარღვთა სისტემისა და სხეულის სხვა ორგანოების დარღვევა. იმ პაციენტებმა რომლებმაც კორონავირუსის ინფექცია მშვიდად გადაიტანეს, სიმპტომები ექნებათ ორი თვის შემდეგ. ერთადერთი გამოსავალია, ჯანდაცვიდან პოლიტიკა მოვაშოროთ. მეორეა გადაწყვეტილების ძალიან სწრაფად მიღება. პოლიტიკოსებმა და პარლამენტარებმა უნდა მისცენ კარტ ბლანში ტექნიკურ ადამიანებს ჯანდაცვის სისტემიდან. როდესაც პოლიტიკოსები მონაწილეობენ მმართველობით პროცესში, როდესაც პოლიტიკოსები მონაწილეობენ დაფინანსების პროცესში, ამ დროს იწყება პრობლემები. არ არის აუცილებელი მთელი ყურადღების კონცენტრირება მოხდეს სტაციონარულ საწოლებზე, რეანიმაციულ საწოლებზე. და ბოლოს, ადამიანებს, რომლებსაც არანაირი სიმპტომი არ აქვთ, ან რომლებსაც დაბალი ტემპერატურაც კი აქვთ, ყველა უნდა დარჩეს სახლში  იზოლირებულად. ეს არის ყველაზე მარტივი რეცეპტი. რა მეტრო, რა ავტობუსი, რა მაღაზიები? ხალხო, გამოფხიზლდით!



მსგავსი სიახლეები

უახლესი ამბები


კიევი: ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, პანდემიის გამოცხადების შემდეგ მსოფლიოში კორონავირუსული ინფექციის 53 მილიონზე მეტი შემთხვევა გამოვლინდა. ინფიცირების შემთხვევები და მისგან გამოწვეული სიკვდილიანობაც ყოველდღიურად იზრდება.

 

გაერო-ს გენერალური მდივნის მრჩეველი ჯანდაცვის საკითხებში გიორგი ფხაკაძე Front News-თან ინტერვიუში კორონავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინების ეფექტურობაზე ისაუბრა და მსოფლიოში ”კორონავირუსის ომის” დასრულების ”რეცეპტი” დაასახელა.

 

- კორონავირუსის პანდემიასთან დაკავშირებით სიტუაცია მსოფლიოში უარესდება. უკრაინაში ყოველდღიურად 10 ათასზე მეტი ახალი ინფიცირების შემთხვევა ფიქსირდება. როგორ აფასებთ კორონავირუსთან დაკავშირებულ ვითარებას უკრაინაში?

 

- დავიწყოთ იმით, რომ როდესაც რომელიმე ქვეყანას ვაფასებთ, უნდა ვიცოდეთ ეს ქვეყანა. ძალიან გამიმართლა, მქონდა შესაძლებლობა უფრო დეტალური ინფორმაცია მქონოდა უკრაინის შესახებ. 2020 წლის აპრილიდან უკრაინის ეროვნული კვლევითი ფონდის ექსპერტი ვარ. ეს ფონდი მხარს უჭერს უკრაინის სხვადასხვა კვლევით პროექტებს. მე მქონდა შესაძლებლობა დიდი რაოდენობით პროექტებს გავცნობოდი, რომლებიც წარმოდგენილი იყო ამ ფონდში, კონკრეტულად კორონავირუსთან დაკავშირებით და კონკრეტულად გეტყვით: სიტუაცია არა მხოლოდ უკრაინაში, არამედ მთელ მსოფლიოში რთულია, სამწუხაროდ, ჩვენ სრულად ვერ გავთვალეთ ამ ვირუსის სირთულე.

 

- რამდენად სერიოზულია?

 

- ყველა იმდენად დარწმუნებული იყო, რომ ყველაფერი კარგად იქნებოდა და გრიპივით გაივლიდა. ყველა იმ ქვეყანამ, რომლებიც ამ პრობლემას ძალიან მარტივად უყურებდნენ, ორ-სამჯერ მეტის გადახდა მოუწია. გამონაკლისი არც უკრაინაა. უკრაინა სინამდვილეში იცავს ტიპურ ევროპულ "გრაფიკს" და აქ უკრაინის მიმართ რამდენიმე კითხვა გვაქვს.

 

პირველი -  ჩვენ ყველგან გვაქვს პრობლემები კორონავირუსთან, სადაც პრობლემაა ჯანდაცვის სისტემაში, სადაც ეპიდემიოლოგიური კომპონენტი და პირველადი ჯანდაცვა სუსტი რგოლია. სუსტი რგოლი ასევე არის ის ადგილი, სადაც საჭიროა ძალიან მკაფიო და სწრაფი გადაწყვეტილებების მიღება. სამწუხაროდ, უკრაინა, ისევე როგორც ევროპის სხვა ქვეყნები, აჭიანურებს გადაწყვეტილების მიღებას. ეს ყველაფერი იმითაა განპირობებული, რომ უკრაინას აქვს საბჭოთა ჯანდაცვის სისტემა, სადაც გადაწყვეტილებები ძალიან სწრაფად არ მიიღება. ეს ეპიდემია ზუსტად იქ შემოდის, სადაც ჩვენ ვუშვებთ შეცდომებს. უკრაინაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემაა ბიუროკრატია, პოლიტიკა და ეკონომიკა. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ეს პირველად არ ხდება. გავიხსენოთ რა მოხდა, როდესაც ჭირის დროს, გემი ჭირით დაავადებულებით ჩავიდა მარსელის პორტში მე-14 საუკუნეში. Დდა რა მოხდა? ყველამ იცოდა, რომ ჭირით ინფიცირებულები იყვნენ და არ უნდა შეეშვათ, მაგრამ გემის მეპატრონეებმა ქრთამი მიიღეს, რომ ხალხი გემზე დარჩენილიყო და საქონელი გაყიდულიყო. როდესაც გემი ტვირთის დასაცლელად შეუშვეს, ჭირიც დაიწყო. შესაბამისად, ჭირის მიზეზი პრობლემის საერთო გაუგებრობა და შეუფასებლობა გახდა. მაგრამ აქ ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ ბიზნესმა რეალურად აიძულა ხელისუფლება სხვაგვარად გაეკეთებინა. მე -14 საუკუნის შემდეგ ჩვენ არაფერი გვისწავლია. ახლა XXI საუკუნეა და იგივე შეცდომას ვიმეორებთ.

 

- პრაქტიკულად ყველა ქვეყანაში ინფექციის მეორე ტალღაა. პირველი ტალღა არ იყო საკმარისი იმისთვის, რომ შეცდომები აღარ განმეორებულიყო?

 

- საქმე იმაშია, რომ ბიზნესი თავის საქმეს აკეთებს და ბიზნესი ყოველთვის ახლოს იყურება, ეს ეხება არა მხოლოდ მცირე ბიზნეს, არამედ მსხვილსაც. ერთ კონკრეტულ საკითხს გეტყვით. ქვეყნები აჭიანურებენ სრულ ჩაკეტვას, რას ვაკეთებთ? ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება ქვეყნის აუცილებელი სრული ჩაკეტვაა, რაც უფრო მალე დაიკეტება ქვეყანა, მით უფრო მალე აღდგება. რაც მეტად გაჭიანურდება, მით მეტი პრობლემა იქნება. ეს გახდება ბევრი გარდაცვალების მიზეზი და ამ მდგომარეობიდან გამოსვლა კიდევ უფრო მძიმე იქნება როგორც ჯანდაცვის, ასევე ეკონომიკური თვალსაზრისით. საკითხი ასე დგას: თუ ქვეყანას უფრო სწრაფად დახურავ - შეწყვეტ ვირუსის გადაცემას, ვირუსი ეცემა, სიკვდილიანობა არ გაქვს. ყველაზე მნიშვნელოვანი უარყოფითი გავლენა ეკონომიკაზე (ქვეყნის დახურვაზე უარის თქმის შემთხვევაში - რედ.) - არის გაურკვევლობა და სიკვდილიანობა. არ ვიცით რა მოხდება ხვალ. ბიზნესი ვერ იზრდება, თუ მას არ აქვს გარკვეული რეალობა. მეორეს მხრივ. თუ ქვეყანაში მაღალია სიკვდილიანობა, მაშინ, სამწუხაროდ, ეპიდემიის დასრულების შემდეგ და იმედი მაქვს, რომ ზაფხულისთვის დავძლევთ, რა მოხდება? თუ მაღალია სიკვდილიანობა, ეს ფსიქოლოგიურად ახდენს ზეწოლას ადამიანებზე, ინვესტირების შიში აქვთ, ამ მხრივ მათი ხედვა იცვლება. რა თქმა უნდა, ქვეყნის სრული დახურვა რთულია, მაგრამ ამ სიტუაციიდან გამოსვლა ბევრად უფრო სწრაფად მოხდება. შემდეგ ქვეყნის მშპ გაცილებით სწრაფად იზრდება, ჯანდაცვა და ეკონომიკაც უფრო სწრაფად ვითარდება. აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს, მათ შორის უკრაინასა და საქართველოსაც იგივე პრობლემა აქვთ. ქვეყნების ნაწილობრივი დახურვა ეკონომიკისა და დემოკრატიის სრულ კოლაფსამდე მიგვიყვანს.

 

- როგორ აფასებთ კორონავირუსის რუსულ ვაქცინას? ბევრ ქვეყანაში უკვე მიმდინარეობს მოლაპარაკებები ამ ვაქცინის შეძენაზე. ეს არ არის მხოლოდ ლათინური ამერიკა, თუმცა ეს მილიონობით ადამიანია. საუბარია განვითარებულ ქვეყნებზე, კერძოდ ისრაელზე, რომელიც უკვე ოფიციალურ მოლაპარაკებებს აწარმოებს რუსული ვაქცინის შესაძენად.

 

- მე ვიცი ვაქცინაციის ყველა დეტალი. ადამიანები, რომლებიც ვაქცინაზე საუბრობენ, ფლობენ გარკვეულ ინფორმაციას. მე მაქვს ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ როგორ მზადდება ვაქცინა, როგორ ხდება მისი გადატანა და  დაფინანსება. ძალიან მოხარული ვარ, რომ უკრაინის მთავრობამ მიიღო ძალიან სწორი გადაწყვეტილება და არ ყიდულობს რუსულ ვაქცინს.

 

- რატომ? რა არის ამის მიზეზი?

 

- ჩვენ არ გვაქვს არცერთი დამოუკიდებელი დოკუმენტი, რომელიც დაადასტურებს ამ ვაქცინის უსაფრთხოებას და ეფექტურობას. რუსულ ვაქცინას ჯერ ტესტირების მესამე ეტაპიც არ გაუვლია. ჯერ არც ის ვიცით რა ეფექტს იწვევს ეს ვაქცინა. მე ვაქცინაციის ყველაზე დიდი მომხრე ვარ, მაგრამ ის უნდა იყოს უსაფრთხო და ეფექტური, ეს არის ყველაზე მთავარი. იგივე ინსტიტუტი, რომელმაც რუსული ვაქცინა გააკეთა, ამბობდა, რომ შექმნა ვაქცინა ებოლას წინააღმდეგ, გინახავთ ეს ვაქცინა? რუსულ წამალს არ აქვს დამოუკიდებელი ექსპერტიზა პრეპერატის გამოცდის შესახებ, როდესაც ყველაფერი დახურულია და ღია ინფორმაციას ვერ ვიღებთ, კითხვაც ბევრი ჩნდება. 

 

- კომპანია Pfizer-ის ვაქცინამ 95%-იანი ეფექტურობა აჩვენა? ის რამდენად სანდოა?

 

- Pfizer-ის ვაქცინაზე იგივე სურათი. მათ განაცხადეს, რომ შეიძლება ჰქონდეთ 95%-იანი ეფექტი,  მაგრამ მაპატიეთ. როდესაც ამ ვაქცინის ტექნიკურ ინფორმაციას დავაკვირდი… ჩემთვის ეს უფრო ფინანსურ თაღლითობას ჰგავს. მათ მხოლოდ საფონდო ბირჟაზე დღეში 82 მილიარდი დოლარი გამოიმუშავეს, რადგან მათი აქციების ფასი გაიზარდა. მათ რეალურად გაყიდეს თითქმის ყველა ძირითადი აქციები მაღალ ფასებში. ეს რაღაცას ნიშნავს. თუ ასეთი კარგი კომპანია ხარ, რატომ ყიდი აქციებს? ვაქცინა Pfizer- ისგან პრაქტიკულად იგივეა, რაც რუსული ვაქცინა. როდესაც ამ ვაქცინის ტექნიკური პარამეტრები წავიკითხე, უფრო მეტი კითხვა გამიჩნდა, ვიდრე პასუხები. ამ ვაქცინის შესახებ ინფორმაცია არ გვაქვს არცერთი დამოუკიდებელი წყაროდან. წყაროა მხოლოდ Pfizer-ი. ყველაზე საინტერესო კი ის არის, რომ Pfizer გვაწვდის ინფორმაციას მისი ვაქცინის შესახებ, რომელიც მას მიაწოდა მათ მიერ გადახდილმა კომპანიამ. კომპანია, რომელიც აფასებს Pfizer-ის ვაქცინას, არ გვაწვდის ინფორმაციას იმ ადამიანების ასაკის შესახებ, ვისზეც გამოიცადა. ყველაფერი ძალიან ზოგადია. მასში ნათქვამია, რომ 194 ადამიანი დაინფიცირდა კორონავირუსით ამ ვაქცინის შემოწმების შემდეგ. მაგრამ ჩვენ არ ვიცით, რა მდგომარეობაში იმყოფებოდნენ ეს ადამიანები, როგორ გადაიტანეს ინფექცია. ჩვენ ეს არ ვიცით. მასში ნათლად არის ნათქვამი, რომ ვაქცინის ყველა გვერდითი ეფექტის ცოდნისთვის, აუცილებელია კიდევ ორწლიანი კვლევა.

 

და რატომ ვარ ასე კრიტიკულად განწყობილი ყველა ამ კომპანიის მიმართ. ვაქცინა უნდა იყოს 100%-ით უსაფრთხო. ეს უნდა იყოს 70-80%-ით ეფექტური. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი? თუ ვაქცინა არ არის უსაფრთხო და ეფექტური, ამან შეიძლება გავლენა მოახდინოს ჩვენს ვაქცინებზე. ხალხს შეეშინდება შვილების აცრა უკვე არსებული ჩვეულებრივი ვაქცინით. და მთელ მსოფლიოში გვაქვს ეს პრობლემა, რომ ბავშვების ნორმალური ვაქცინაცია უკვე შეჩერებულია სხვადასხვა მიზეზების გამო.

 

-  არსებობს რაიმე იმედი? როგორია ეფექტური, საიმედო და უსაფრთხო ვაქცინის პერსპექტივები?

 

-  სამწუხაროდ, ვაქცინის პერსპექტივა ძალიან ცუდია. ოცი წლის წინ სერიოზულად ლაპარაკობდნენ იმაზე, რომ შიდსის ვაქცინა შეიქმნებოდა ორ წელიწადში. გვაქვს შიდსის ვაქცინა? ერთი ინფექციის ვაქცინა 1 მილიარდიდან 3 მილიარდ დოლარმდე ღირს. ერთი ვაქცინის შექმნის მინიმალური დროა 2-დან 5 წლამდე. და თუ 100 ვაქცინაში ჩადებთ ინვესტიციას, მაშინ მხოლოდ 6 ვაქცინა იმუშავებს. აქ არის პრობლემა. აივ ვაქცინის ტესტირება რამდენიმე წლის წინ მოხდა. და რა მოიტანა? რამდენიმე ადამიანი გარდაიცვალა. რადგან მათ სურდათ სწრაფად-სწრაფად-სწრაფად. ვშიშობ, რომ ამის გამო ვაქცინის თვალსაზრისით 10 წლით უკან დავბრუნდებით. ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ ექიმებმა შეასრულონ თავიანთი სამუშაო, ხოლო ექსპერტებმა და მეცნიერებმა - თავიანთი. მთავარია, რომ მათზე არანაირი ზეწოლა არ განხორციელდეს პოლიტიკოსებისა და ბიზნესმენების მხრიდან. 

 

მსოფლიოში უკვე მრავალი ვაქცინაა ლაბორატორიებში, მაგრამ მათ გამოყენებას ვერ შევძლებთ, რადგან ამ ვაქცინების მასობრივი განაწილება შეუძლებელია. შეუძლებელია ტრანსპორტირების სირთულის გამო, რადგან მათი მიტანა მოსახლეობამდე თითქმის შეუძლებელია.

 

- ცოტა უკან რომ დავბრუნდეთ: ჩვენ მოვისმინეთ სხვადასხვა თეორია კორონავირუსის წარმოშობის შესახებ. თქვენ რას ფიქრობთ ამის შესახებ?

 

- ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ოფიციალური ვერსიაა, რომ კორონავირუსი ცხოველური წარმოშობისაა. რამდენიმე კვირის წინ ფრანგულ ჟურნალში გამოქვეყნებული სტატია წავიკითხე. ეს მოგვითხრობს, თუ როგორ დაარღვიეს მეცნიერებმა ამ ვირუსის გენეტიკური საფუძველი, მათ აღმოაჩინეს ერთი ნაწილაკი არა ცხოველური წარმოშობის, არამედ ხელოვნური. როდესაც მათ გახსნეს ეს ჯაჭვი, მიადგნენ რუსულ ლაბორატორიას, რომელიც ციმბირში მდებარეობს. რა თქმა უნდა, არსებობს ყველანაირი თეორია. მაგრამ ამ მომენტში მხოლოდ ერთი დოკუმენტი არსებობს. თუ 2-3 დოკუმენტი გამოჩნდება, ოფიციალურად ვისაუბრებ ამაზე. ჩართეთ რუსული ტელეარხები და ნახეთ რა მოხდა რუსეთში ორი წლის წინ. ამ ლაბორატორიის ბოლოა სართულზე დიდი აფეთქება მოხდა, რასაც იმავე რეგიონში გრიპის აფეთქება მოჰყვა. დასკვნების გაკეთება არ შემიძლია, რადგან მხოლოდ ერთი დამამტკიცებელი დოკუმენტი არსებობს. ჯერჯერობით, მე ვრჩები ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ვერსიაზე. ჩვენ უფრო კარგად უნდა დავაკვირდეთ. როდესაც პანდემიის მთელი სიტუაცია მოგვარდება, მეტი დრო და რესურსი გვექნება იმის სანახავად, თუ საიდან გაჩნდა.

 

- პანდემიის დროს მთელი მსოფლიო მოიცვა პროტესტმა. ადამიანები გამოდიან ქუჩებში, მაგრამ არ ფიქრობენ შედეგებზე. განვიხილოთ დღევანდელი პროტესტი საქართველოში ჯანდაცვის სისტემის თვალსაზრისით. რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს ხელისუფლებას ასეთ მიტინგებზე პანდემიასთან ბრძოლის პირობებში?

 

- ეს ძალიან რთული საკითხია. ერთი მხრივ, მე, როგორც მოქალაქე, ვფიქრობ, რომ დემოკრატია ძალიან მნიშვნელოვანია. მეორეს მხრივ, მოდით, დავარქვათ ყველაფერს თავის სახელი: ჩვენ ახლა მესამე მსოფლიო ომში ვართ, ბიოლოგიური ომია. როცა იცი ვინ არის შენი მტერი და მტერი პატარა ვირუსია, რომელსაც მხოლოდ ერთი ინტერესი აქვს - იპოვოს ადამიანი და გამრავლდეს. აქ ჩვენს წინაშე დგას კითხვა: "და რა უნდა გავაკეთოთ?" ერთადერთი, რისი გაკეთებაც შეგვიძლია, არის ის, რომ უნდა შევეწინააღმდეგოთ ვირუსის გავრცელებას. ნახეთ რა გააკეთა ავსტრალიამ, რა გააკეთა ახალმა ზელანდიამ. ეს იმის მაგალითები, რომ მისი დამარცხება შეიძლება. აქ უკვე ისმება კითხვა: "დემოკრატია თუ ხალხის ჯანმრთელობა?" აქ ყველა ქვეყანა იღებს თავის გადაწყვეტილებას.

 

მე ვთვლი, რომ ჯანდაცვის სისტემები ყველა ქვეყანაში უნდა იყოს დამოუკიდებელი და აპოლიტიკური. ეს არის ის, სადაც ჩვენ წააგებთ ომს, რადგან არ შეგვიძლია მივიღოთ აპოლიტიკური გადაწყვეტილება. ყველამ ვიცით, რომ ვირუსმა არ იცის პოლიტიკა, ვირუსი მოგზაურობს პასპორტის გარეშე, ვიზების გარეშე და მას არ აინტერესებს თქვენი პოლიტიკური ან რასობრივი კუთვნილება. რაც უფრო დიდხანს მივიღებთ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს ჯანდაცვის სისტემაში, მით უფრო მეტ ადამიანს დავკარგავთ.

 

რა არის დემოკრატია? დემოკრატია არ არის მხოლოდ სიტყვისა და არჩევანის თავისუფლება. დემოკრატია არის სახელმწიფოს უფლება, ყველაფერი გააკეთოს მოსახლეობის უსაფრთხოების შესანარჩუნებლად. ესეც მართალია. მე არ ვარ წინააღმდეგი დემონსტრაციების, მაგრამ ისინი ეფექტური უნდა იყოს. დაიცავით მანძილი ორი მეტრით, ატარეთ პირბადეები და გააკეთეთ ის, რაც გსურთ, უპრობლემოდ. დაივიწყეთ ახლა პოლიტიკა. რამდენიმე დღის წინ იყო ფეხბურთი. შეიკრიბნენ, ეხუტებოდნენ, კოცნიდნენ ერთმანეთს... რა არის ეს? რა განსხვავებაა დემონსტრანტებს, გულშემატკივრებს ან იმ ხალხს შორის, ვისაც ეკლესიაში სიარული სურს? ჩაკეტეთ ქვეყანა, ჩაკეტეთ 24 დღის განმავლობაში +1 კვირა. პიკი დაეცემა, სიკვდილიანობა შემცირდება და  დაიწყებთ თქვენი ეკონომიკის აღდგენას. ჯანმრთელობის დაცვის სისტემის განადგურების გარდა, კორონავირუსის გარდა ადამიანები სხვა დაავადებებისგანაც იღუპებიან. ეს ის ხალხია, ვინც ახლა ექიმთან მისვლას ვერ ახერხებს, მცირე პრობლემა, რომ ყველა საავადმყოფო გადატვირთულია, სასიკვდილო პრობლემად იქცა. ამის გამო ადამიანები იღუპებიან. აქ არის კიდევ ერთი საკითხი, რომელზეც ჩემს კოლეგებს არ მოსწონთ საუბარი. ბევრი ფიქრობს, რომ ავად გახდომის შემდეგ იმუნიტეტი გაუჩნდება და აღარ დაავადდება, მაგრამ ეს ასე არ არის, რადგან იმუნიტეტი მხოლოდ ხუთი თვეა. ხალხო, გაიღვიძეთ! ვნახოთ, რა ემართებათ ადამიანს ამის შემდეგ, ძალიან სერიოზული რამ ხდება. ეს არამარტო ხველის სინდრომად შეიძლება დარჩეს, არამედ ამან შეიძლება გამოიწვიოს გულსისხლძარღვთა სისტემისა და სხეულის სხვა ორგანოების დარღვევა. იმ პაციენტებმა რომლებმაც კორონავირუსის ინფექცია მშვიდად გადაიტანეს, სიმპტომები ექნებათ ორი თვის შემდეგ. ერთადერთი გამოსავალია, ჯანდაცვიდან პოლიტიკა მოვაშოროთ. მეორეა გადაწყვეტილების ძალიან სწრაფად მიღება. პოლიტიკოსებმა და პარლამენტარებმა უნდა მისცენ კარტ ბლანში ტექნიკურ ადამიანებს ჯანდაცვის სისტემიდან. როდესაც პოლიტიკოსები მონაწილეობენ მმართველობით პროცესში, როდესაც პოლიტიკოსები მონაწილეობენ დაფინანსების პროცესში, ამ დროს იწყება პრობლემები. არ არის აუცილებელი მთელი ყურადღების კონცენტრირება მოხდეს სტაციონარულ საწოლებზე, რეანიმაციულ საწოლებზე. და ბოლოს, ადამიანებს, რომლებსაც არანაირი სიმპტომი არ აქვთ, ან რომლებსაც დაბალი ტემპერატურაც კი აქვთ, ყველა უნდა დარჩეს სახლში  იზოლირებულად. ეს არის ყველაზე მარტივი რეცეპტი. რა მეტრო, რა ავტობუსი, რა მაღაზიები? ხალხო, გამოფხიზლდით!