ვილნიუსის ნატოს სამიტმა უკრაინის იმედები სრულად ვერ გაამართლა – ქვეყანამ არ მიიღო მოწვევა ალიანსში, მაგრამ მიიღო უსაფრთხოებისა და იარაღის მიწოდების გარანტიები.
რატომ არ მიიწვიეს უკრაინა ალიანსში?
ვილნიუსის სამიტიდან უკრაინა ნატოში მოწვევას ელოდა, დასავლელი ლიდერების შეხვედრის წინა დღეს კი გაირკვა, რომ ასეთი სცენარი ნაკლებად სავარაუდო იყო.
პერსპექტივა პირველივე დღეს გაირკვა. პარტნიორები შეთანხმდნენ, რომ გააუქმონ წევრობის სამოქმედო გეგმის (MAP) მოთხოვნების შესრულება, რაც პრაქტიკაში უკრაინისთვის უფრო სწრაფ პროცედურას უნდა ნიშნავდეს.
“ჩვენ ვადასტურებთ, რომ უკრაინა გახდება ნატოს წევრი. მისთვის ეს გზა შედგება ერთი ნაბიჯისგან და არა ორისგან. ჩვენ გამოგიგზავნით მოწვევას, როდესაც ნატოში შეთანხმებას მივაღწევთ”, – განაცხადა გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა წინა დღეს.
მან ასევე ხაზი გაუსვა, რომ უკრაინას ჯერ კიდევ რამდენიმე პირობის შესრულება უწევს. მათ შორის უსაფრთხოებისა და თავდაცვის, საჯარო მმართველობის და კორუფციასთან ბრძოლის სფეროების მაღალ სტანდარტებამდე მიყვანა, ასევე ყველაზე მნიშვნელოვანი და ყველაზე რთული პირობაა რუსეთთან ომის მოგება.
საგარეო საქმეთა მინისტრის დმიტრო კულებას თქმით, პირობების საკითხში სიცხადე და სპეციფიკა არ არის, მაგრამ ცხადია, რომ უკრაინასა და ნატოს ალიანსში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით განსხვავებული პოზიციები აქვთ. მან ასევე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აშშ და გერმანია ყველაზე სკეპტიკურად განწყობილი არიან. მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკულმა მხარემ გადამწყვეტი როლი ითამაშა, რათა საბოლოო კომუნიკეში საერთოდ გაჩენილიყო სიტყვა “მოწვევა“.
აშშ-ის ეროვნული უსაფრთხოების საკითხებში მრჩეველმა ჯეიკ სალივანმა განმარტა, თუ რატომ არ მიიწვიეს უკრაინა ნატოში. მისი თქმით, მისი მომავალი ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსშია, თუმცა მონაწილე ქვეყნები ჯერ არ არიან მზად მისი მოწვევისთვის.
“ძალიან კარგად მესმის უკრაინის სურვილი, რაც შეიძლება მალე იყოს ნატოში. ჩვენ არ მოგვაწოდეს ფორმულა, რადგან კონფლიქტი (რუსეთ-უკრაინის ომი) დინამიკურია, სიტუაცია დინამიკურია”, – განაცხადა მან და დასძინა, რომ ახლავე შესვლით ომი ნატოს ყველა წევრისთვის რუსეთთან ომად გადაიქცევა.
მიუხედავად ამისა, პარტნიორები საჯაროდ საუბრობენ ნატოში უკრაინის მომავალზე კონსენსუსის შესახებ. ბრიტანეთის თავდაცვის მინისტრი ბენ უოლესი აცხადებს, რომ კითხვა ახლა არის “როდის?“ და არა “თუ?“ აშშ-ის პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი კი უკრაინის ოფიციალურ შესვლას “მოუთმენლად ელის”.
G7-ის უსაფრთხოების გარანტიები
სამიტის ფარგლებში G7 ქვეყნების ლიდერები შეთანხმდნენ დეკლარაციაზე უსაფრთხოების გრძელვადიანი გარანტიების შესახებ. ფაქტობრივად, დაიწყო უკრაინასთან მოლაპარაკებების პროცესი ორმხრივი ვალდებულებების გარანტიების ფორმირებისთვის.
ცხადია, პირველ ეტაპზე შესაძლებელია ხელშეკრულებების გაფორმება G7-ის წევრებთან, ანუ აშშ-სთან, დიდ ბრიტანეთთან, კანადასთან, საფრანგეთთან, გერმანიასთან, იტალიასთან და იაპონიასთან.
სავარაუდოდ, გარანტიები იმუშავებს, რათა უზრუნველყოს მდგრადი ძალა, რომელსაც შეუძლია დაიცვას უკრაინა ახლა და შეაჩეროს რუსული აგრესია მომავალში.
კერძოდ, საუბარია:
დახმარება უსაფრთხოების სფეროში და უკრაინის სახმელეთო, საჰაერო და საზღვაო ძალებისთვის თანამედროვე სამხედრო აღჭურვილობის მიწოდება. პრიორიტეტი საჰაერო თავდაცვა, შორ მანძილზე არტილერია და რაკეტები, ჯავშანტექნიკა და საბრძოლო თვითმფრინავები, სამხედრო-სამრეწველო ბაზის განვითარების ხელშეწყობა და უკრაინის შეიარაღებული ძალების მომზადებაა.
გარდა ამისა, გარანტიები გულისხმობს ეკონომიკურ, ფინანსურ და ტექნიკურ მხარდაჭერას, მათ შორის უკრაინის აღდგენისა და რეფორმების განხორციელებისთვის, როგორც ნატოს სტანდარტებისკენ სვლის ნაწილი.
რუსეთის მხრიდან მომავალი თავდასხმის შემთხვევაში, G7 ქვეყნები ვალდებული არიან სასწრაფოდ უზრუნველყონ ყველა საჭირო დახმარება. ასევე საუბარია ომის დასრულებამდე რუსული აქტივების გაყინვისა და ზარალის სრულად ანაზღაურების აუცილებლობაზე.
სანაცვლოდ, უკრაინამ უნდა განახორციელოს რეფორმები, რათა ხაზი გაუსვას დემოკრატიის, კანონის უზენაესობის, ადამიანის უფლებებისა და მედიის თავისუფლების პატივისცემას, ეკონომიკა მდგრად გზაზე დააყენოს და შეიარაღებულ ძალებზე სამოქალაქო კონტროლი გაზარდოს.
დეკლარაცია ღიაა და G7-ის გარდა სხვა ქვეყნებს საშუალებას აძლევს შეუერთდნენ მას. გარანტიები იმუშავებს მანამ, სანამ უკრაინა ნატოში არ გაწევრიანდება.
“უკრაინის დელეგაციას შინ უსაფრთხოების თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი გამარჯვება მიაქვს. ეს გვიხსნის ახალ შესაძლებლობებს”, – განაცხადა პრეზიდენტმა ზელენსკიმ.
რა იარაღს ჰპირდებიან პარტნიორები უკრაინას
ნორვეგია: მინი-დრონები და NASAMS-ის სისტემები
ნორვეგიის თავდაცვის სამინისტრომ 1000 Black Hornet სადაზვერვო მინი-დრონის გადაცემის შესახებ გამოაცხადა. მას იყენებს უკრაინის მრავალი მოკავშირე, მათ შორის შეერთებული შტატები და დიდი ბრიტანეთი.
მინი-დრონები იწონის მხოლოდ 32 გრამს. მათი აღმოჩენა რთულია და შესაბამისად, განსაკუთრებით შესაფერისია ქალაქებში გამოსაყენებლად. ისინი ადვილად მუშაობენ და შეუძლიათ დაეხმარონ მტრის სამიზნეების იდენტიფიცირებაში.
“უკრაინა ძალიან კმაყოფილია ნორვეგიის მიერ ამ ტიპის სადაზვერვო თვითმფრინავების მიწოდებით, რომელიც შემუშავებულია ნორვეგიის თავდაცვის ძალებსა და თავდაცვის კვლევების ინსტიტუტს შორის. დრონი, სახელად Black Hornet, იწარმოება ნორვეგიაში და ახლა ჩვენ ვაძლევთ უკრაინას. 1000 ახალი კომპლექტი“, – განაცხადა თავდაცვის მინისტრმა ბიორნ არილდ გრამმა.
გარდა ამისა, ნორვეგია უზრუნველყოფს სამხედრო დახმარების პაკეტს, რომელიც მოიცავს NASAMS-ის საზენიტო-სარაკეტო სისტემის მართვის ორ ცენტრს და სათადარიგო ნაწილებს. მანამდე ნორვეგიულმა მხარემ შეერთებულ შტატებთან ერთად უკრაინას NASAMS-ის ორი დასრულებული სისტემა გადასცა.
გერმანია: Patriot, ტანკები და ჯავშანტექნიკა
გერმანელი პარტნიორები 700 მილიონი ევროს დიდ პაკეტს გამოყოფენ. იგი მოიცავს: Patriot-ის ორ სისტემას, 25 ტანკ “Leopard 1”-ს, 20 საბრძოლო მანქანა Marder-ს, განაღმვის აღჭურვილობას, დაახლოებით 20000 საარტილერიო ჭურვს, ჭურვებს Leopard-სთვის, რამდენიმე დრონს დაზვერვისთვის, ასევე პაკეტში იქნება “მიწა-ჰაერის” რაკეტები. ეს იყო ალბათ ის, რაც პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის ჰქონდა მხედველობაში, როდესაც მან ისაუბრა Patriot-ის დამატებითი რაკეტების შესახებ შეთანხმებებზე.
ასევე ცნობილი გახდა, რომ გერმანიამ უარი თქვა პოლონეთში Leopard 2 ტანკების სარემონტო და ტექნიკური ცენტრის განთავსების გეგმებზე. ამრიგად, უკრაინაში დაზიანებული მანქანების შეკეთებას გერმანიაში ან ლიეტუვაში აპირებენ.
მანამდე იგეგმებოდა ცენტრის გაშვება პოლონეთის ტერიტორიაზე, პროექტის სავარაუდო ღირებულება 150 მილიონი ევრო იყო.
გარდა ამისა, თავდაცვის მინისტრმა ბორის პისტორიუსმა განაცხადა, რომ მისი ქვეყანა ჯერ არ გეგმავს უკრაინისთვის შორი დისტანციის რაკეტების გადაცემას.
საფრანგეთი: SCALP-ის შორ მანძილზე მოქმედი რაკეტები
საფრანგეთი უკრაინას გადასცემს შორ მანძილზე მოქმედ რაკეტებს SCALP, რომლებიც ბრიტანული Storm Shadow-ის მსგავსია. ვრცელდება ინფორმაცია 50 ერთეულისგან შემდგარი პარტიაზე, რომელთაგან ზოგიერთი, დასავლური მედიის ცნობით, უკვე უკრაინის ტერიტორიაზეა.
პრეზიდენტმა ემანუელ მაკრონმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მიწოდება შეესაბამება საფრანგეთის პოლიტიკას უკრაინის დასახმარებლად. როგორც Reuters წყაროებზე დაყრდნობით წერს, პარიზმა მიიღო გარანტიები, რომ SCALP რაკეტები რუსეთის ტერიტორიაზე არ იქნება გამოყენებული.
ასევე, ვილნიუსის სამიტის ფარგლებში, მხარეებმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას უკრაინის სამხედრო დახმარების 170 მილიონი ევროთი გაზრდის შესახებ. შეთანხმებების მიხედვით, გამარტივდება იარაღის შესყიდვისა და მიწოდების პროცესი, ჩაეყრება საფუძველი სათადარიგო ნაწილების ერთობლივ წარმოებას და დასავლური იარაღისა და აღჭურვილობის მოვლა-პატრონობას.
დიდი ბრიტანეთი: საბრძოლო მანქანები და Challenger 2-ის სატანკო ჭურვები
ბრიტანეთის მთავრობა 65 მილიონ დოლარს გამოყოფს უკრაინაში აღჭურვილობის შესაკეთებლად და სამხედრო სარეაბილიტაციო ცენტრის შესაქმნელად. G7-ის პარტნიორებთან ერთად ასევე უკრაინას გადაეცემა:
ათასობით დამატებითი საბრძოლო მასალა Challenger 2-ისთვის, 70-ზე მეტი საბრძოლო მანქანა, ტრანსპორტი ლოგისტიკისთვის.
ეს პროგრამები დაფინანსდება ნატოს უკრაინის ყოვლისმომცველი დახმარების პაკეტის მეშვეობით.
ავსტრალია: კიდევ მეტი ჯავშანტრანსპორტიორი Bushmaster
ვოლოდიმირ ზელენსკისა და ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრ ენტონი ალბანეზას შეხვედრის შემდეგ კიდევ 30 Bushmaster ჯავშანტრანსპორტიორის გადაცემის შესახებ გახდა ცნობილი.
“გმადლობთ! მძლავრი ახალი თავდაცვის პაკეტი, მათ შორის 30 Bushmaster. როგორც ყოველთვის, ჩვენ ასევე გვაქვს სრული პოლიტიკური გაგება. წარმატებული შეხვედრა”, – განაცხადა უკრაინის პრეზიდენტმა.
ნატოს სამიტის წინა დღეს ალბანეზამ 73 მილიონ დოლარზე მეტი ღირებულების პაკეტის შესახებ გამოაცხადა, რომელშიც სულ 70 ჯავშანმანქანა, სატვირთო მანქანები, მისაბმელები და სპეციალური დანიშნულების მანქანები იქნება.
იაპონია: დრონების აღმოჩენის სისტემები
იაპონიის პრემიერ-მინისტრმა ფუმიო კიშიდამ გამოაცხადა არალეტალური აღჭურვილობის მიწოდების შესახებ დრონების აღმოჩენის სისტემების სახით. მისი თქმით, ამას ნატოს ფონდებიდან გამოყოფილი 30 მილიონი დოლარი მოხმარდება.
შვედეთი: საიდუმლო ინფორმაციის გაცვლა და დაცვა
სამიტის ფარგლებში უკრაინამ და შვედეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას საიდუმლო ინფორმაციის გაცვლისა და ურთიერთდაცვის შესახებ.
“უკრაინამ და შვედეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას საიდუმლო ინფორმაციის გაცვლისა და ურთიერთდაცვის შესახებ. ნდობა ძლიერი პარტნიორობის ქვაკუთხედია, ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა კი წარმატების გასაღები”, – განაცხადა უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა ოლექსი რეზნიკოვმა.
პოლონეთი: ინფრასტრუქტურა და პილოტების მომზადება F-16-ისთვის
პოლონეთის თავდაცვის მინისტრმა მარიუშ ბლაშჩაკმა განაცხადა, რომ მისი ქვეყანა უზრუნველყოფს ინფრასტრუქტურას და კურსებს უკრაინელი მფრინავების მომზადებისთვის F-16 მოიერიშე თვითმფრინავებზე.
“ეს არის ჩვენი გადაწყვეტილების კიდევ ერთი დასტური, რომ მხარი დავუჭიროთ უკრაინას რუსეთის სასტიკი შემოჭრის წინააღმდეგ. ჩემი მხრივ, გპირდებით მხარდაჭერას ჩვენს სასწავლო ინფრასტრუქტურასა და კურსებზე წვდომის გახსნით”, – განაცხადა პოლონეთის თავდაცვის მინისტრმა.
ნიდერლანდები: პილოტების მომზადების დაწყება აგვისტოში
სამიტის ფარგლებში ზელენსკი ჰოლანდიის პრემიერ-მინისტრ მარკ რუტეს შეხვდა. მხარეები შეთანხმდნენ, რომ აგვისტოში დაიწყებდნენ F-16-ზე მფრინავების მომზადებას, ასევე ნიდერლანდების მხრიდან იქნება დამატებითი დახმარება საარტილერიო და საჰაერო თავდაცვის სისტემებით.
