არჩილ გამზარდია - ეს იყო რევოლუციური სცენარით მოვლენების განვითარების მცდელობა, რომელიც ძალიან სუსტ საძირკველზე იყო აგებული

საქართველოში 4 ოქტომბერს განვითარებული მოვლენები, რომლებიც ოპოზიციის მიერ ორგანიზებულ საპროტესტო აქციას მოიცავდა, ქვეყნის პოლიტიკური სპექტრისთვის კრიტიკულ მომენტად იქცა. მმართველი გუნდის მტკიცებით, ადგილი ჰქონდა ხელისუფლების ძალადობრივი გზით დამხობისა და რევოლუციური სცენარის განხორციელების მცდელობას, რომელიც, მათივე შეფასებით, წარუმატებლად დასრულდა. ოპოზიციური ფლანგი კი კვლავ ცდილობს გააანალიზოს, რა ფაქტორებმა შეუშალა ხელი გეგმის განხორციელებას და რატომ დარჩა გაუგებარი ხალხისთვის აქციის რეალური მიზანი.

Front News-თან ინტერვიუში პოლიტიკური ფილოსოფიის დოქტორი არჩილ გამზარდია 4 ოქტომბერს განვითარებულ პროცესებს აფასებს, სადაც ოპოზიციის მიერ არჩეული რევოლუციური სცენარის სისუსტეს ხაზს უსვამს. ასევე  „სუსის სპეცოპერაციის“ როლზე და საქართველოს ხელისუფლების ძალაუფლების მდგრადობაზე ამახვილებს ყურადღებას. ინტერვიუში განხილულია როგორც შიდა, ისე გარე პოლიტიკური დინამიკები, მათ შორის ევროპასთან „ოცნების“ მიერ შეთავაზებული ურთიერთობის ფორმატი.

- 4 ოქტომბრის შემდეგ თავად ოპოზიცია ცდილობს გასცეს პასუხი კითხვებს, თუ რა მოხდა და რატომ განვითარდა სცენარი ისე, რომ საერთოდ ვერავინ გაიგო, რატომ შეკრიბეს ხალხი და რეალურად ორგანიზატორებს რა გეგმა ჰქონდათ. ხელისუფლება ამბობს, რომ ეს იყო რევოლუციის და ხელისუფლების ძალადობრივი გზით დამხობის სცენარი, რომელიც რიგი მიზეზების გამო არ გამოვიდა. როგორ აფასებთ ამ პროცესებს?

- 4 ოქტომბერი ბევრი კრიზისის პრეტენზირების საშუალება იყო. ერთი მხრივ, თეორიულ მიდგომებშივე კრიზისი იყო. თუ ხელისუფლების შეცვლა გინდა, თეორიულად გამართული გეგმა მაინც უნდა გქონდეს, პრაქტიკულზე არაფერს ვამბობ. იმთავითვე მეც ვამბობდი, რომ არსებობდა ასეთი აქტიური ძალისხმევის ორად ორი ხერხი: ერთი ეს იყო რევოლუცია და მეორე ეს იყო აჯანყება. რევოლუციას აუცილებლად სჭირდება ლიდერები და ბუნებაში ლიდერის გარეშე რევოლუცია გამორიცხულია. ამ ლიდერებს კი ხელისუფლების შიგნით მუშაობა უნდა შეეძლოთ. რევოლუცია მარტივი საქმე არ არის. აქ ჩვენს შემთხვევაში ეს არ იყო. მეორე რჩებოდა აჯანყების იდეა, თუმცა ამაზეც მქონდა ჩემი მოსაზრება. ჩვენს საზოგადოებაში, დიდი უკმაყოფილების მიუხედავად ხელისუფლების მიმართ, არ არსებობს ის არანორმალური ანტაგონიზმი, რომელიც ხალხს ქუჩაში მასობრივად გამოიყვანს. მძაფრი უკმაყოფილება სიძულვილს არ ნიშნავს.

- 4 ოქტომბერს ამ ორიდან რომელი სცენარის განვითარებას შეეცადნენ ორგანიზატორები? შესაძლოა, ხალხის იმ რაოდენობით არგამოსვლის შემდეგ ლიდერებმა  რევოლუციური სცენარის განვითარება სცადეს?

- დიახ, რასაც მე დავაკვირდი და თვალს ვადევნებდი, ეს იყო რევოლუციური სცენარით მოვლენების განვითარების მცდელობა. ძალიან სუსტ საძირკველზე იყო ეს პროცესები აგებული. მე როგორც მივხვდი, კონკრეტულად იმედებს ერთ-ორ ადამიანზე აგებდნენ. ალბათ, ასეთი დაპირება იყო, რომ ეს ადამიანები სახელისუფლებო წიაღიდან იყვნენ და პროცესისთვის დაფარულად გასაღები უნდა მიეცათ.

ამ ერთ შესაძლებლობაზე ჩამოკიდებამ და ალტერნატივების არქონამ, სავარაუდოდ, შექმნა ჰიპოთეზა, რომ თუკი ხელისუფლების სასახლეს აიღებდნენ, აქ პროცესები უკვე სხვა მიმართულებით წარიმართებოდა. სავარაუდოდ, ფიქრობდნენ, რომ სალომე ზურაბიშვილი ლეგიტიმურ პრეზიდენტად გამოეცხადებინათ და კონსტიტუციური ამოვარდნა არ მოხდებოდა. შემდეგ კი ამას სხვა სამთავრობო შენობების დაკავება უნდა მოჰყოლოდა და ეს გზა უკვე რევოლუციისკენ მიდის ხოლმე. აღმოჩნდა, რომ ერთი და ორი ადამიანის იმედზე ეს არ მოხდა და როგორც კი ამ ერთმა ვერსიამ ვერ იმუშავა, ყველაფერი თავიდან ბოლომდე დაინგრა.

- არ ფიქრობთ, რომ ეს ყველაფერი ინფორმაციის სახით, რომელიც შესაძლოა, ოპოზიციას და ორგანიზატორებს მისდიოდა, ბლეფი იყო და ჩვეულებრივად მახეში გაებნენ? ჩვენ გვახსოვს ლევან ხაბეიშვილის მიერ გაჟღერებული ინფორმაციები, რომელიც რეალურად მართლდებოდა და ვიღაცებმა შესაძლოა, დაიჯერეს, რომ ის კონტაქტზე მართლა გადიოდა ან სახელისუფლებო გუნდის ნაწილთან, ან კიდევ, როგორც ამბობდნენ, "ოცნების“ ყოფილ მაღალჩინოსნებთან. ეს ხომ არ იყო ხელისუფლების მიერ კარგად დაგეგმილი სპეცოპერაციის ნაწილი?

- როდესაც პოლიტიკური საზოგადოება განვითარების დაბალ საფეხურზეა, ბავშვური მიდგომები აქვთ ხოლმე. ბავშვურში ვგულისხმობ იმას, რომ როდესაც სურვილი მძლავრია, ის რაციონალური განსჯა ქრება და ადვილად ეგება ადამიანი იმ ინფორმაციაზე, რომელიც თავად სურს, რომ რეალობა იყოს. ბუნებრივია, გამორიცხვით ამ ქვეყანაში ვერაფერს გამოვრიცხავთ, თუმცა სუსმა რომ იმუშავა, ფაქტია. არსებობს ასეთი განმარტება: სიტუაციური მოდიფიცირება. ეს გულისხმობს იმას, რომ აწვდი პროცესს რაღაცა სახის საკვებს და მას ჰგონია, რომ თავისთვის სასურველ სცენარს ქმნის, სინამდვილეში კი შენს თამაშში მონაწილეობს. ამიტომ ვფიქრობ, რომ იმედის, ილუზიის მოდიფიკაცია ნამდვილად მოხდა.

- ხელისუფლება ამბობს, რომ მეხუთე პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი 4 ოქტომბრის მოვლენებში მონაწილეობდა და მას საკუთარი როლი ჰქონდა. როგორ ფიქრობთ, ბოლო წუთებში ის რატომ გაემიჯნა პროცესს და ვინ არის ის გავლენიანი ადამიანი, ვის ღალატზეც ბურჭულაძის შვილები საუბრობენ?

- სალომე ზურაბიშვილი რატომღაც მგონია, რომ საქმის კურსში არ იყო. უბრალოდ, ის იქვე დასტრიალებდა სიტუაციას და სიტუაციიდან გამომდინარე ალბათ, ფიქრობდა, რომ შესაძლოა, მისთვის დაეძახათ და შეეყვანათ. ვიცი რა ზურაბიშვილის ურთიერთობები, არ მგონია, რომ მან ამის შესახებ იცოდა და მერე უკან დაიხია. მანდაც შეგვიძლია ვთქვათ, რომ როცა პრეზიდენტს ეძახი თავს ისევ, ოპოზიციურ ფლანგზე შენ გაქვს რაღაცა უცნაური ფორმა, რომ ლეგიტიმაციის ამ სტატუსს ინარჩუნებ, თუნდაც დასავლეთის თვალში. შესაძლოა, მოლოდინი ჰქონდეს, რომ მას დაუძახებდნენ და ეს სულაც არ იყო შეთანხმებული. რევოლუცია რომ მოხდეს, ვინ უნდა იყოს გარდამავალი პირი? ასეთ დროს, მაგალითად, 2003 წელს ნინო ბურჯანაძე იყო, როგორც პარლამენტის ლეგიტიმური თავმჯდომარე. ამიტომ ასეთი შესაძლოა, ყოფილიყო სალომე ზურაბიშვილი. რაც შეეხება ღალატს, არ ვიცი, ამაში შიდა წრეები იგულისხმება, თუ ის იმედი, რომელიც სახელისუფლებო სივრციდან უნდა ჰქონოდათ. საერთოდ, სუსის მოქმედების ერთ-ერთი მეთოდოლოგიაა, რომ ირჩევენ კონკრეტულ პირს ან პირთა წრეს, რომელთანაც შემდეგ ნდობაში შედიან. აწვდიან მანამდე ინფორმაციას და შემდეგ კულმინაციამდე მიჰყავთ ყველაფერი, ბოლოს იმ ფინალამდე, რომელიც თავად სურთ.

- ბოლო დროს მედიაში თავად ხელისუფლებაც აკეთებდა ისეთ მინიშნებებს, რომ თითქოს "ოცნების“ ყოფილი მაღალჩინოსნები, მათ შორის ღარიბაშვილი, გომელაური, ლილუაშვილი ოპოზიციასთან თანამშრომლობდნენ. გახსოვთ ალბათ, ხაბეიშვილთან დაკავშირებით დაფინანსების საკითხზე პრემიერის საუბარი და ეს მინიშნებები, რომელიც ქმნიდა გარკვეულ მოლოდინს, რომ ეს ყოფილი მაღალჩინოსნები შესაძლოა, ოპოზიციის მხარეს იყვნენ გადასულები. ესეც თამაშის ნაწილი იყო? როგორ ფიქრობთ?

- მე მგონია, რომ ეს ყველაფერი სიმულაცია იყო. ხელისუფლების ნაწილს თუ არ ფლობ, საერთოდ რევოლუცია არ გამოგდის. ამიტომ არ გამოვრიცხავ, რომ აქაც ხელოვნური მოლოდინი შეიქმნა და ესეც ბლეფი იყო. კი ბატონო, ლოგიკაში მშვენივრად ჯდებოდა: ვიღაცები ჩააჩოჩეს და ეს ხალხი ადამიანურად შესაძლოა, უკმაყოფილოებიც ყოფილიყვნენ. ამიტომ ლოგიკურად რევოლუციური მოდელი ამას გულისხმობს. ჯერ ერთი, ეს თანამდებობის პირები სისტემას ყველაზე კარგად იცნობენ. მათ რომ არ ჰქონოდათ თავად გარანტიები, ძალიან კარგად იციან, რომ არაფერი გამოვა. ღარიბაშვილი პრემიერი, შინაგან საქმეთა და თავდაცვის მინისტრი იყო. ლილუაშვილი და გომელაური კიდევ ძალოვანი მინისტრები იყვნენ და ყველაზე კარგად იციან სისტემის მუშაობა. შესაბამისად, ეს ხალხი პატარა ბავშვები არ არიან და ყველაზე კარგად იციან, „ოცნება“ მორყეულია თუ რა ხდება. მე ვეჭვობ, რომ ამ პროცესში, თუ ეს ადამიანები ოპოზიციასთან კონტაქტში გადიოდნენ, ემსახურებოდნენ სუსს ან თავიდან ბოლომდე სიმულაცია იყო.

- 4 ოქტომბრის შემდეგ ოპოზიციაში დაპირისპირება კიდევ უფრო გაღრმავდა. ამ დღეებში ურთიერთბრალდებებს ვადევნებთ თვალს. როგორ წარმოგიდგენიათ ახლა ოპოზიციის მდგომარეობა და ქვეყანაში პოლიტიკური მოვლენების განვითარება? დაკავებულია ოპოზიციონერი ლიდერების დიდი ნაწილი, დანარჩენი კი დაბნეულია და ურთიერთბრალდებების პროცესშია.

- ეს ბუნებრივი პროცესია: როდესაც რაღაცა პრობლემა იქმნება, პირველი ფაზა პრობლემის ძიება კი არა, იმის გარკვევა ხდება, ვინ არის დამნაშავე. ახლა ყველა ცდილობს რეპუტაცია და იმიჯი თავის სამიზნე ჯგუფებში შეინარჩუნოს. ამიტომ მას მკაფიოდ პოზიციური რესურსი სჭირდება. ეს ფაზა როდესაც დასრულდება, ან გადავლენ ახალ ეტაპზე, ან კიდევ ვერა.

- ხელისუფლებამ რა მიიღო 4 ოქტომბრის ჩავარდნილი რევოლუციის შედეგად? მან არჩევნებიც ჩაატარა და ქუჩის ეს პროცესიც, როგორც თავად ამბობენ, ძალიან მარტივად მოაგვარა. რა პოზიციაში დაწინაურდა ახლა ხელისუფლება?

- მე ვფიქრობ, რომ ხელისუფლება აქამდეც იყო მოგებული. ამას სულ ვამბობდი. საუბარი იმაზე, რომ თითქოს "ოცნება" ჩამოიშალა, ერთმანეთს ჭამენ და ა.შ. მხოლოდ ილუზია იყო. პირიქით, მე სულ ვამბობდი, რომ ახლა "ოცნების" ხელისუფლების ძალაუფლება მდგრადი და ძლიერია. უბრალოდ, ბუნებრივად, რაღაცა რყევები მოქმედებს, მაგრამ არა ისე, რომ ხელისუფლება დაასუსტოს. "ოცნებას“ ახლა პრობლემა საგარეო ველზე აქვს. მას ევროკავშირში ისე უნდა შესვლა, რომ ტოტალიტარული სახელმწიფოს სახით შევიდეს. ეს აქვს ახლა მას მთავარი პრობლემა. თუმცა ამაზეც მუშაობს. შიდა ველზე „ოცნებას“ დისკომფორტი ჰქონდა ამ პროტესტის სახით, რადგან მის იმიჯზე ეს მოქმედებდა და გავლენას ახდენდა. დიდმა აქციებმა ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქცია შეასრულეს, რომ ხელისუფლების პრესტიჟი მკვეთრად შეასუსტა.

- "ოცნებამ“ გააკეთა განცხადება, რომ ელჩების არც გაძევებას და არც საპროტესტო ნოტის გადაცემას არ გეგმავს, ევროკავშირთან ცალმხრივი მეგობრობის რეჟიმში რჩება. როგორ გაიგეთ ეს განცხადება, ხელისუფლება ცდილობს ახლა ევროპასთან ურთიერთობები დაალაგოს? ეს როგორ წარმოგიდგენიათ?

- ივანიშვილი და "ოცნება“ დასავლეთთან ამ "დალაგების“ პროცესში სულ არის. ოღონდ ეს ისეთი დალაგებაა, როგორიც ივანიშვილს უნდა. ის ამბობს: „მიმიღეთ ისეთი, როგორიც ვარ“. მისი ლოგიკა დაფუძნებულია იმაზე, რომ ჩვენმა პარტნიორებმა დაინახონ, რომ საქართველოში მის გარდა არავინ ჰყავთ, ვისთანაც სერიოზული საქმიანობაა შესაძლებელი, ვისზეც იმედის დამყარება შეიძლება. ამიტომ ივანიშვილი ფიქრობს, რომ საქართველოს დაკარგვის შიშით, ადრე თუ გვიან ევროპა და დასავლეთი მას მიიღებს ისეთს, როგორიც არის. ამ იძულებას ქმნის და აჩვენებს დასავლეთს, რომ  ოპოზიციას ხელისუფლებაში მოსვლის არანაირი პერსპექტივა არ აქვთ, ხელმოცარულები არიან და ა.შ.

ელზა პაპოშვილი