გიორგი მშვენიერაძე - როდესაც ასეთ დანაშაულში ეჭვმიტანილი ხელისუფლებაა, ის ვერ იქნება გამომძიებელი, ამ ორგანიზაციას აქვს შესაძლებლობა, ფაქტების შესწავლა დაიწყოს

"დემოკრატიის მცველების“ ხელმძღვანელი გიორგი მშვენიერაძე Front News-თან ინტერვიუში ბოლო პერიოდში განვითარებულ კრიზისულ მოვლენებს აფასებს - აქციების დაშლისას სავარაუდო ქიმიური ნივთიერების გამოყენებასა და კანონების გამკაცრებას. ის ყურადღებას ამახვილებს ხელისუფლების სტრატეგიაზე, რომელიც, მისი აზრით, მიმართულია არა დანაშაულის გამოძიებისკენ, არამედ მისი დაფარვისა და საპროტესტო მუხტის ჩახშობისკენ. მშვენიერაძე საუბრობს საერთაშორისო სამართლებრივი მექანიზმების მნიშვნელობაზე, სტრასბურგის სასამართლოს პერსპექტივასა და იმ კონსტიტუციურ წინააღმდეგობებზე, რომლებსაც ახალი რეპრესიული კანონმდებლობა წარმოშობს.

- თქვენ საუბრობთ საერთაშორისო გამოძიების საჭიროებაზე. BBC-ის ბოლო დროინდელმა მოკვლევამ დაადასტურა "ბენზოილ ქლორიდის“ (BZC) კვალი, თუმცა ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ ეს რეპორტაჟი მიკერძოებულია და BBC-ის წინააღმდეგ სასამართლო დავაზეც საუბრობს. როგორ ფიქრობთ, რამდენად აქვს შანსი ხელისუფლების სარჩელს საერთაშორისო დონეზე და რამდენად ვალიდური მტკიცებულებაა მედიაორგანიზაციის მიერ ჩატარებული ლაბორატორიული კვლევა სამართლებრივი თვალსაზრისით?

- ხელისუფლება თავად ამბობს, რომ გამოძიება საერთოდ დავასრულეთ და არაფერი ისეთი არ არისო. არადა, ამ დროს არცერთი დაზარალებული ფაქტობრივად არ დაუკითხავთ. მათგან არ ამოუღიათ ნივთები, რომლებზეც შესაძლოა, ქიმიური კვალი ყოფილიყო. არ ჩაუტარებიათ ექსპერტიზები. არ გამოუთხოვიათ მათი ჯანმრთელობის შესახებ ინფორმაცია და არ ჩაუტარებიათ ექსპერტიზები. ამიტომ, ამ საქმის გამოძიების მიზანი მისი გახსნა კი არა, უფრო დაფარვა იყო. რაც შეეხება ჩვენს წერილს, მისი მიზანია, რომ აკრძალული ქიმიური იარაღის გამოყენების შესახებ ფაქტები ობიექტურად შეისწავლონ. როდესაც ასეთ დანაშაულში ეჭვმიტანილი ხელისუფლებაა, ცხადია, ის ვერ იქნება ამ საქმის გამომძიებელი. შესაბამისად, ამ ორგანიზაციას (OPCW) აქვს შესაძლებლობა, ამ ფაქტების შესწავლა დაიწყოს. იმედი გვაქვს, რომ ასეც მოხდება.

- თქვენ ამბობთ, რომ დაზარალებულები არ დაუკითხავთ და სამოსი არ ამოუღიათ. თუკი პროცესი გაიწელება, რამდენად დაიკარგება ქიმიური კვალი ნივთებზე? რამდენად რეალურია, რომ ამ საქმემ საბოლოოდ სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა სასამართლომდე მიაღწიოს და იქ დადგინდეს სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა?

- ეს საკითხი უფრო წმინდა ადამიანის უფლებათა კუთხით არის საინტერესო. ამ ადამიანებს შეუძლიათ მიმართონ სტრასბურგის სასამართლოს, თუკი ისინი არაადამიანური მოპყრობის და წამის მსხვერპლად მიიჩნევენ თავს. ეს შესაძლოა, წავიდეს როგორც კოლექტიური საჩივრის სახით, ასევე ამ ადამიანებმა ინდივიდუალურად მიმართონ. როგორც ვიცი, ამაზე სარჩელებიც მზადდება და მუშაობენ. ხოლო თუ ამ დანაშაულთან დაკავშირებით დადგება და გამოიხატება ვინმეს კონკრეტული დანაშაული, მხოლოდ ამის შემდეგ დაეკისრებათ მათ პასუხისმგებლობა - იქნება ეს კომპენსაციის სახით თუ ამ ადამიანების მკურნალობა.

- მიუხედავად იმისა, რომ დიდი ბრიტანეთის მხრიდანაც არის მოთხოვნა, ამ ქიმიური ნივთიერების გამოყენების ირგვლივ მეტი სიცხადე გამოძიებით დადგინდეს, ხელისუფლება კვლავ ამბობს, რომ ეს არის მართული პროცესი, ამას უკავშირებს „დიფ სთეითს“ და მიიჩნევენ, რომ საქართველოს ხელისუფლების წინააღმდეგ იმიჯის საერთაშორისო დონეზე შელახვას ცდილობენ. შეძლებს ხელისუფლება ამ სკანდალის ამ ფორმით მინელებას?

- სამწუხაროდ, ეს ამბავი მხოლოდ ჩვენი ხელისუფლების მოგონილი არ არის. ეს არის ანტიპროპაგანდის ქარტია და არა მხოლოდ საქართველოში იყენებენ მას წარმატებით, არამედ სხვაგანაც. ამიტომაც არ აქვს მნიშვნელობა, რას ამბობს ხელისუფლება. ახლა მთავარი ისაა, რომ ამ დაზარალებულებმა სამართალი იპოვონ. შესაბამისად, ეს არის ხელისუფლების ტაქტიკა საკუთარი თავის გადასარჩენად და პროპაგანდის სახით ამ საკითხს „დიფ სთეითს“ უკვე დიდი ხანია, იყენებს. შესაბამისად, ხელისუფლება ყველანაირად ეცდება, რომ საკუთარი ბრალეულობის კვალი წაშალოს.

- ბოლო პერიოდში აქციების შესახებ კანონმდებლობა გამკაცრდა. როგორ აფასებთ ამ ცვლილებებს კონსტიტუციასთან მიმართებით და რამდენად ზღუდავს ეს მშვიდობიანი პროტესტის შესაძლებლობას იმ ფონზე, როდესაც ძალის გამოყენების სტანდარტი ბუნდოვანია?

- მოდით, დავიწყოთ იქიდან, თუ რატომ აკეთებს ამ ყველაფერს ხელისუფლება. სიტუაცია არ დავიყვანოთ მხოლოდ რუსთაველის მოედნის პროტესტამდე და განვიხილოთ ის, როგორც ხელისუფლების სერიოზული პრობლემა. პირველი ვთქვათ ის, რომ ხელისუფლება ჩვენს საზოგადოებას უმტკიცებს, რომ პროტესტის ტალღა ჩაქრა, აქციები აღარ არის, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ყოველ კვირა ახალ-ახალ კანონებს აცხობენ. ხელისუფლებას უნდა, რომ პროტესტი, რომელიც საზოგადოების დიდ ნაწილშია გადგმული, მისი გამოხატვა და ჩვენება, ფორმა გამქრალი იყოს.

- როგორ ფიქრობთ, ამით ახერხებს ხელისუფლება საპროტესტო მუხტის შემცირებას? შედეგს იღებს ამით?

- ხელისუფლება თავის მხრივ ცდილობს, რომ ამით შეაშინოს როგორც ის ადამიანები, რომლებიც რუსთაველზე გამოდიან, არამედ ისინიც, რომელთაც აქვთ ხელისუფლების მიმართ პროტესტი, მაგრამ გარეთ ჯერ არ გამოდიან. ცვლილებები თავისი შინაარსით ამას ემსახურება - მოხდეს ხალხში არსებული უარყოფითი დამოკიდებულების და პროტესტის დამალვა. თუმცა, ჩვენს კონსტიტუციას თუ გადავხედავთ, ვნახავთ, რომ ადამიანებს წინასწარი მიმართვის და გაფრთხილების გარეშე აქვთ შეკრების უფლება. ეს არის კონსტიტუციური სტანდარტი. ამის შესახებ არაერთხელ აქვს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ნამსჯელი.

კონსტიტუციის გასაღები კომპეტენცია სწორედ საკონსტიტუციო სასამართლოს გააჩნია, მით უმეტეს, როცა კონსტიტუციურობას ან არაკონსტიტუციურობას ადგენს. იყო 2011 წელი, როდესაც საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად მიიჩნია „შეკრებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ კანონი. შემდეგაც იყო რამდენიმე საქმე, მაგრამ, სამწუხაროდ, ხელისუფლებისთვის საზომი კონსტიტუცია და კანონები არ არის. მისთვის მთავარი საზომი ძალაუფლებაა. სამართლებრივად რასაც აკეთებენ, ეს არაკონსტიტუციურია და ეს კანონები, რაც მანიფესტაციის და შეკრების შესახებ მიიღეს, კონსტიტუციას ეწინააღმდეგება. 

ელზა პაპოშვილი